Protokół Z POSIEDZENIA JURY 58. OGÓLNOPOLSKIEGO FESTIWALU KAPEL I ŚPIEWAKÓW LUDOWYCH z dnia 23 czerwca 2024 roku

Jury w składzie:

1. prof. dr hab. JAN ADAMOWSKI – przewodniczący
2. red. MARIA BALISZEWSKA
3. prof. dr hab. PIOTR DAHLIG
4. prof. KRZESIMIR DĘBSKI
5. mgr HENRYK DUMIN
6. dr JACEK JACKOWSKI
7. REMIGIUSZ MAZUR-HANAJ
8. dr BOŻENA LEWANDOWSKA
9. prof. dr hab. BOŻENA MUSZKALSKA
10. prof. dr hab. STANISŁAWA NIEBRZEGOWSKA-BARTMIŃSKA
11. dr hab. prof. KUL TOMASZ ROKOSZ

w dniach 20-23 czerwca 2024 r. w Kazimierzu Dolnym wysłuchało:

29 kapel,

37 zespołów śpiewaczych,

20 solistów instrumentalistów,

31 solistów śpiewaków,

oraz 22 grup w konkursie „Mistrz i Uczeń”.

Łącznie zatem było 139 podmiotów wykonawczych.

Jury stwierdza, że w konkursie festiwalowym wzięło udział ponad 600 artystów ludowych z terenu               12 województw. 

Jury oceniając dobór regionalnego repertuaru, cechy regionalnego stylu oraz poziom artystyczny, przyznało nagrody i wyróżnienia na łączną kwotę 101 050 złotych. Fundatorami nagród są  Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałek Województwa Lubelskiego, Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, Burmistrz Miasta Kazimierz Dolny oraz Międzynarodowa Organizacja Sztuki Ludowej Sekcja Polska. Dodatkowo nagrody rzeczowe o łącznej wartości 7 400 zł ufundowała Pracownia Stroju Ludowego i Haftu Stanisławy Łukaszczyk z Poronina.

Nagrody i wyróżnienia otrzymują:

KATEGORIA KAPELE

BASZTĘ – nagrodę główną w wysokości 2 600 zł – przyznano:

Kapeli Jana Szymańskiego z Albinowa (woj. łódzkie).

Sześć równorzędnych  I NAGRÓD po 1 900 zł każda otrzymują:

1. Kapela Romana Wojciechowskiego z Tomaszowa Mazowieckiego (woj. łódzkie),
2. „Śpisko Qmpanijo” – Kapela ze Spisza (woj. małopolskie),
3. Kapela Bursów z Chronowa (woj. mazowieckie),
4. Kapela Jana Tarnowskiego z Domaniowa (woj. mazowieckie),
5. Kapela Butrynów z Janowa Lubelskiego (woj. lubelskie),
6. Kapela Zespołu „Jedla” z Chochołowa (woj. małopolskie).

Trzy równorzędne II NAGRODY po 1 500 zł każda otrzymują:

1. Kapela „Działoszacy” Adama Kocerby z Działoszyc (woj. świętokrzyskie),
2. Kapela Ludowa „Raniżowianie” z Raniżowa (woj. podkarpackie),
3. Muzyka z Pienin (woj. małopolskie).

Sześć równorzędnych III NAGRÓD w wysokości 1 100 zł każda otrzymują:

1. Kapela Kanka Franka z Mikołajewa i Studzianego Lasu (woj. podlaskie),
2. Kapela „Ignysie” z Leszna (woj. wielkopolskie),
3. Kapela Ludowa „Albigowianie” z Albigowej (woj. podkarpackie),
4. Susko Muzyka z Suchej Beskidzkiej (woj. małopolskie),
5. Kapela „Nowe Lotko” z Bukówca Górnego (woj. wielkopolskie),
6. Kapela „Iskierczanie” z Dębicy (woj. podkarpackie).

Cztery równorzędne WYRÓŻNIENIA w wysokości 600 zł otrzymują:

1. Kapela Dziki Sad z Łomży (woj. podlaskie),
2. Kapela Koźlarska Marcina Szczechowiaka ze Zbąszynia (woj. wielkopolskie),
3. Kapela Ludowa „Grodziszczoki” z Grodziska Dolnego (woj. podkarpackie),
4. Kapela „Z Przytupem” z Rasząga (woj. warmińsko-mazurskie).

KATEGORIA ZESPOŁY ŚPIEWACZE

BASZTĘ – nagrodę główną w wysokości 2 600 zł – przyznano:

Męskiej Grupie Śpiewaczej „Porębskie Chłopy” z Porąbki Uszewskiej (woj. małopolskie).

Cztery równorzędne I NAGRODY po 1 900 zł każda otrzymują:

1. Zespół Śpiewaczy „Zamszanki” z Zamchu (woj. lubelskie),
2. Grupa Śpiewacza „No Ba Jako” –  Zespół „Śwarni” z Nowego Targu (woj. małopolskie),
3. Grupa Śpiewacza „Koniakowianie” z Koniakowa (woj. śląskie), 
4. Męska Grupa Śpiewacza z Kolbuszowej Górnej (woj. podkarpackie).

Sześć równorzędnych II NAGRÓD po 1 500 zł każda otrzymują:

1. Zespół „Rominczanie” z Dubeninek (woj. warmińsko-mazurskie),
2. Zespół Śpiewaczy z Księżpola (woj. lubelskie),
3. Zespół Śpiewaczy „Kawęczyn” z Kawęczyna (woj. lubelskie),
4. Zespół Śpiewaczy „Rakołupianki” z Rakołup (woj. lubelskie),
5. Zespół Śpiewaczy „Leśnianki” z Leśnej Podlaskiej (woj. lubelskie),
6. Zespół Śpiewaczy „Kumowianki” z Kumowa Majorackiego (woj. lubelskie).

Cztery równorzędne III NAGRODY w wysokości 1 100 zł każda otrzymują:

1. Kompania Męska z Kalinówki Kościelnej (woj. podlaskie),
2. Męska Grupa Zespołu Śpiewaczo-Obrzędowego z Ożarowa (woj. łódzkie),
3. Zespół Śpiewaczy „Jezioranki” z Jeziorska (woj. łódzkie), 
4. Grupa Śpiewacza „Koniakowianki” z Koniakowa (woj. śląskie). 

Siedem równorzędnych WYRÓŻNIEŃ w wysokości 600 zł otrzymują:

1. Zespół Śpiewaczy „Orzyszanki” z Orzysza (woj. warmińsko-mazurskie),
2. Zespół Śpiewaczy „Nadwarcianki” z Konopnicy (woj. łódzkie),
3. „Ćerépétky” z Kurpi Zielonych (woj. mazowieckie),
4. Męska Grupa Śpiewacza Zespołu Regionalnego „Górale Łąccy” z Łącka (woj. małopolskie),
5. Grupa Śpiewacza Zespołu „OwCoK” z Jabłonki (małopolskie),
6. Zespół „Zakukała Kukułecka” z Gałek Rusinowskich (woj. mazowieckie),
7. Zespół Śpiewaczy „Jankowskie Wolanki” z Woli Jankowskiej (woj. łódzkie).

KATEGORIA SOLIŚCI – INSTRUMENTALIŚCI

BASZTĘ – nagrodę główną w wysokości 1 500 zł – przyznano:

Kazimierzowi Marcinkowi z Nockowej (woj. podkarpackie).

Dwie równorzędne I NAGRODY po 1 000 zł każda otrzymują:

1. Zdzisław Marczuk z Zakalinek (woj. lubelskie),
2. Jan Kmita z Przystałowic Małych (woj. mazowieckie) – Nagroda Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej (IOV/UNESCO) Sekcja Polska.

Cztery równorzędne II NAGRODY w wysokości 800 zł otrzymują:

1. Andrzej Budz z Dębna (woj. małopolskie),
2. Sławomir Drężek z Rozóg (woj. warmińsko-mazurskie),
3. Zygmunt Koziatek z Zawad (woj. mazowieckie),
4. Bogusław Nawara z Poręby Wielkiej (woj. małopolskie).

Trzy równorzędne III NAGRODY w wysokości 600 zł każda otrzymują:

1. Fryderyk Jankowski z Jarocina (woj. wielkopolskie),
2. Krzysztof Kuśnierek z Bonikowa (woj. wielkopolskie),
3. Sławomir Lesiak z Wygnanowa (woj. mazowieckie).

WYRÓŻNIENIE w wysokości 450 zł otrzymuje:

Bartosz Wilk z Szamotuł (woj. wielkopolskie).

KATEGORIA SOLIŚCI – ŚPIEWACY

W roku bieżącym Baszty nie przyznano.

Osiem równorzędnych I NAGRÓD po 1000 zł każda otrzymują:

1. Zdzisław Gajewski z Sulejowa (woj. łódzkie),
2. Marcin Lićwinko z Rogożynka (woj. podlaskie), 
3. Aleksandra Wołoszyn-Banaś z Bełżca (woj. lubelskie),
4. Monika Walas z Korczyna (woj. świętokrzyskie),
5. Alina Myszak z Kocudzy (woj. lubelskie),
6. Krystyna Hoduń z Rozkopaczewa (woj. lubelskie),
7. Stanisław Deś z Jastrzębi (woj. małopolskie),
8. Adrianna Wędzel z Kamesznicy (woj. śląskie).

Cztery równorzędne II NAGRODY w wysokości 800 zł każda otrzymują:

1. Elżbieta Kasznia z Rozóg (woj. warmińsko-mazurskie),
2. Bogusława Grzywa z Gałek Rusinowskich (woj. mazowieckie),
3. Stanisława Głowniak z Kąkolewnicy (woj. lubelskie),
4. Lech Owczarek z Doruchowa (woj. wielkopolskie).

Trzy równorzędne III NAGRODY w wysokości 600 zł każda otrzymują:

1. Helena Stępniak z Bedlna (woj. łódzkie),
2. Anna Fil ze Starego Dzikowa (woj. podkarpackie),
3. Krzysztof Ryndak z Siedliszowic (woj. małopolskie).

Sześć równorzędnych WYRÓŻNIEŃ w wysokości 450 zł otrzymują:

1. Agnieszka Jędrkowiak z Kobierna (woj. wielkopolskie), 
2. Sabina Trela z Kliczkowa Małego (woj. łódzkie),
3. Stefania Jargieło ze Zdziłowic (woj. lubelskie),
4. Karolina Patla z Krosna (woj. podkarpackie),
5. Mariola Lorek z Przyszowej (woj. małopolskie),
6. Danuta Kaczmarek ze Śmiłowic (woj. kujawsko-pomorskie).

KATEGORIA MISTRZ I UCZEŃ – INSTRUMENTALIŚCI

NAGRODĘ SPECJALNĄ w wysokości 2 000 zł przyznano Mistrzowi Eugeniuszowi Skrzypkowi
i Orkiestrze „Podróżniacy” ze Zdziłowic (woj. lubelskie).

Jedenaście równorzędnych NAGRÓD po 900 zł każda otrzymują:

1. Mistrz Roman Wojciechowski i uczennica Łucja Guźniczak z Inowłodza (woj. łódzkie),
2. Mistrz Michał Umławski i Kapela Dudziarska „Swojacy I” z Moszczanki (woj. wielkopolskie),
3. Mistrz Dawid Sutkowski i uczeń Miłosz Maśkiewicz z Turośli (woj. mazowieckie),
4. Mistrz Michał Rydzik i uczeń Przemysław Dyndał z Majdanu Sieniawskiego
   (woj. podkarpackie),
5. Mistrzyni Małgorzata Filary-Furowicz i uczennica Laura Szymańska z Łodygowic
   (woj. śląskie),
6. Mistrz Michał Umławski i Kapela Dudziarska „Swojacy II” z Moszczanki
   (woj. wielkopolskie),
7. Mistrzyni Aleksandra Katarzyna Cieślik i uczennica Justyna Pięta z Trzcinicy
   (woj. podkarpackie),
8. Mistrz Marcin Drabik i uczennica Karolina Nicewicz (woj. podlaskie),
9. Mistrz Władysław Obrzut i uczniowie Oliwier Góra, Kacper Szyszka i Dominik Warchoł
   ze Stróż (woj. małopolskie),
10. Mistrz Zbigniew Ciechowicz z Rdzowa i uczeń Aleksander Wąsik z Przystałowic Dużych
    (woj. mazowieckie),
11. Mistrz Marcin Szczechowiak i uczennica Martyna Skotarczyk ze Zbąszynia
    (woj. wielkopolskie).

KATEGORIA MISTRZ I UCZEŃ – ŚPIEWACY

Sześć równorzędnych NAGRÓD I STOPNIA po 700 zł każda otrzymują:

1. Mistrzyni Lidia Biały i Dziecięca Grupa Śpiewacza ze Świlczy (woj. podkarpackie), 
2. Mistrzyni Ewelina Szymanowska i Zespół Śpiewaczy „Jarka” z Kowali Oleckich
   (woj. warmińsko-mazurskie),
3. Mistrzyni Maria Kościuczyk i Zespół „Motwiczanki” z Motwicy (woj. lubelskie),
4. Mistrzyni Elżbieta Kasznia i uczennica Lena Kaczmarczyk z Rozóg (woj. warmińsko-mazurskie),
5. Mistrzyni Lidia Dudeczka i uczennica Maja Bielak z Łukowej (woj. lubelskie),
6. Mistrzyni Beata Marianna Szyszko-Anzulewicz i uczniowie Daria Anzulewicz oraz Kordian Anzulewicz z Rutki-Tartak (woj. podlaskie).

Cztery równorzędne NAGRODY II STOPNIA po 500 zł każda otrzymują:

1. Mistrzyni Karolina Jadwiga Demianiuk i Zespół Śpiewaczy „Zyzula” z Hanny (woj. lubelskie),
2. Mistrz Stanisław Madanowski i uczennica Magdalena Myszewska z Boczek Chełmońskich (woj. łódzkie),
3. Mistrz Lech Owczarek i uczennica Julia Kędzia z Doruchowa (woj. wielkopolskie),
4. Mistrzyni Maria Siwiec i Zespół Dziecięcy z Gałek Rusinowskich (woj. mazowieckie).

NAGRODY SPECJALNE

Nagrodę specjalną im. prof. Jana Stęszewskiego w wysokości 1 500 zł otrzymuje instrumentalista Henryk Marszał z Przewrotnego (woj. podkarpackie).  

Nagroda specjalna im. prof. Jerzego Bartmińskiego w wysokości 1 500 zł została przyznana śpiewaczce Zofii Tarasiewicz z Bolesławca  (woj. dolnośląskie).

NAGRODY RZECZOWE

Nagrody rzeczowe ufundowane przez Pracownię Stroju Ludowego i Haftu Stanisławy Łukaszczyk
z Poronina otrzymują:

Rodzinna Kapela „Kościelnioki” z Olszówki (woj. małopolskie) – dwa gorsety, 

Kapela Romana Wojciechowskiego z Tomaszowa Mazowieckiego (woj. łódzkie) – tkanina
na kamizelki.

OGÓLNE UWAGI I ZALECENIA KOMISJI ARTYSTYCZNEJ

Jury 58. Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych składa serdeczne gratulacje wszystkim Laureatom i Uczestnikom kazimierskiego spotkania. 

W Festiwalu licznie zaprezentowali się artyści ludowi z niemal wszystkich regionów Polski.

Jury odnotowuje też fakt, że w tym roku wzrosła ogólna liczba wykonawców, w tym szczególnie ludzi młodych. Wskazujemy także, że zaobserwowaliśmy nierówną reprezentację poszczególnych regionów, zwłaszcza brakuje Kaszubów i Ślązaków. Apelujemy o organizację dorocznych rejonowych eliminacji przedfestiwalowych, aby poszczególne regiony mogły wybrać najlepszych reprezentantów. Przypominamy, że te wybory winny uwzględniać wszystkie wymogi regulaminowe.. 

Jury pozytywnie odnotowuje fakt wysokiego poziomu artystycznego tegorocznej edycji Festiwalu we wszystkich kategoriach, a szczególnie wśród kapel oraz w konkursie Mistrz i Uczeń.

W kategoriach śpiewaczych – solistów i grup, wskazujemy na potrzebę prezentacji zróżnicowanego gatunkowo repertuaru, co pozwala lepiej ocenić możliwości wykonawcze i zastosować się do czasowych wymogów regulaminu. W sposób szczególny apelujemy o przestrzeganie regulaminowego czasu występu. Jeżeli wykonawca przedstawia utwory dłuższe, to nie tyle powinien je skracać, co ograniczyć ich liczbę, np. do dwóch.

Jury przypomina, że głównym celem Festiwalu jest ochrona tradycyjnego repertuaru oraz tradycyjnego stylu muzykowania i śpiewu. Tradycja ludowego śpiewu i muzykowania jest cenną i istotną częścią polskiego, niematerialnego dziedzictwa kulturowego, która to część nie może zostać zaprzepaszczona w nowych warunkach cywilizacyjnych. Stanowi ona bowiem o podmiotowości lokalnej, regionalnej i ogólnonarodowej. Komisja z pełnym przekonaniem i uznaniem konstatuje fakt, że Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych wraz z Targami Sztuki Ludowej został już wpisany na krajową listę „dobrych praktyk”, służących realizacji postulatów zawartych w Konwencji UNESCO z 2003 roku o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, na co zwracaliśmy uwagę także w poprzednich protokołach. Z przekonaniem wskazujemy wszakże, że ten kierunek działań winien być kontynuowany, bowiem wieloletnia tradycja organizacji Festiwalu, jego szeroki zasięg i uznanie kulturotwórczej roli zobowiązuje do podjęcia starań w UNESCO o wpisanie Festiwalu na listę powszechną kulturowego dziedzictwa ludzkości.

Istotna rola festiwalu polega też na tym, że w jego trakcie przewijają się różne style i formy „uprawiania” oraz popularyzacji folkloru.

Cieszy fakt, że zainteresowanie pielęgnowaniem tradycyjnego śpiewu i muzykowania rośnie wśród młodego pokolenia. W roku bieżącym młodzi artyści licznie i aktywnie występowali we wszystkich kategoriach konkursowych. Komisja zaobserwowała, że w wielu przypadkach młodzi zasilają dotychczasowe składy zespołów dorosłych – traktujemy to jako bardzo pozytywną tendencję. Rozwijający się konkurs „Mistrz i Uczeń” dodatkowo ją wzmacnia. 

Komisja z uznaniem podkreśla starania wykonawców o zachowanie w swoich prezentacjach autentycznego języka regionalnego, regionalnych strojów oraz niezwykle cennego archaicznego instrumentarium. Jednakże Komisja przypomina, że regulamin Festiwalu w dalszym ciągu nie przewiduje włączenia akordeonu do prezentacji festiwalowych. Wiele lat pracowaliśmy nad przywróceniem do tradycyjnego składu kapel harmonii polskiej i to się udało. 

Jury z aprobatą zauważa też większą dbałość wykonawców o stronę tekstową prezentowanych utworów, co pozwala uwydatnić zawarte w utworach treściowe przesłania. Zwracamy jednak uwagę na niepotrzebną, nadmierną teatralizację występów, a w warstwie muzycznej zbyt daleko idące stylizacje, w tym wprowadzane maniery śpiewu charakterystyczne dla muzyki popularnej. Sugerujemy też większą dbałość w dostosowaniu repertuaru do wieku wykonawców, co szczególnie dotyczy kategorii Mistrz
i Uczeń.

Komisja w dalszym ciągu zachęca instruktorów i samych artystów do poszukiwania lokalnych wariantów poszczególnych utworów i prezentowania różnych gatunków folkloru słowno-muzycznego, lecz zgodnego z lokalną tradycją wykonawczą.

Komisja równocześnie apeluje, aby nie powtarzać w kolejnych prezentacjach konkursowych tego samego, wcześniej nagrodzonego repertuaru przez tych samych wykonawców.

Przypominamy, że konkurs Mistrz i Uczeń jest przede wszystkim adresowany do ucznia, i dlatego udział w nim mistrzów winien być ograniczony do ścisłych wymogów regulaminu festiwalu (uwaga ta nie dotyczy sekundowania).

Z radością witamy cenne próby ożywiania tradycji orkiestr dętych, szczególnie wśród młodych wykonawców. Zachęcamy też do zgłaszania na kazimierską scenę nowych wykonawców (debiutantów).

Animatorów, opiekunów oraz kierowników poszczególnych grup wykonawczych zachęcamy do aktywniejszego udziału w seminariach festiwalowych, co sprzyjać będzie pogłębianiu wiedzy o tradycjach muzycznych naszego kraju. 

Zwracamy też uwagę na potrzebę zaktualizowania praw autorskich w takim kierunku, aby objęci nimi zostali także twórcy ludowi wszystkich dziedzin kultury tradycyjnej i aby nie można było zastrzegać praw autorskich do autentycznych wzorów kulturowych. Jest to sprawa ważna dla podtrzymania tradycji, jak i ochrony dziedzictwa kulturowego. 

Jury docenia też włączenie do programu festiwalowego różnorodnych imprez towarzyszących, które poszerzają wiedzę o bogactwie i wartościach kultury tradycyjnej.

Komisja artystyczna wyraża podziękowania Poczcie Polskiej za upamiętnienie Festiwalu okolicznościowym znaczkiem pocztowym.

Z uznaniem zauważamy kontynuowanie dobrej współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędem Marszałkowskim Województwa Lubelskiego, Burmistrzem Miasta Kazimierz Dolny, Gminą Kazimierz Dolny oraz różnymi instytucjami, zwłaszcza takimi jak: Drugi Program Polskiego Radia w Warszawie, Radio Lublin, Telewizja Republika oraz inne masmedia, Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Międzynarodowa Organizacja Sztuki Ludowej – Sekcja Polska, Poczta Polska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytet Wrocławski. 

Jury szczególnie dziękuje bezpośrednim organizatorom – Centrum Spotkania Kultur w Lublinie,
w tym Biuru Wojewódzkiego Ośrodka Kultury CSK, za zapewnienie sprawnego, niezakłóconego i przede wszystkim bezpiecznego przebiegu 58. Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych.

Dziękujemy też patronom medialnym, a szczególnie tym mediom, które czynnie uczestniczą
w bieżącym relacjonowaniu, dokumentowaniu i promowaniu idei festiwalowych oraz jego niepowtarzalnej atmosfery.

Serdecznie podziękowania Jury kieruje do fundatorów nagród, którymi w tym roku byli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałek Województwa Lubelskiego, Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, Burmistrz Miasta Kazimierz Dolny oraz Międzynarodowa Organizacja Sztuki Ludowej Sekcja Polska. Dodatkowo nagrody rzeczowe o łącznej wartości 7 400 zł ufundowała Pracownia Stroju Ludowego i Haftu Stanisławy Łukaszczyk z Poronina.

Jury nieustannie apeluje do władz samorządowych wszystkich szczebli, aby w dalszym ciągu wspierały ludowych artystów ze swoich obszarów administracyjnych. Ich działalność jest przecież sposobem promocji lokalnej kultury oraz własnych regionów na forum ogólnopolskim. Komisja z uznaniem dostrzega obecność w Kazimierzu, razem z wykonawcami, przedstawicieli władz samorządowych różnych szczebli. Dla artystów ludowych jest to znakomite wsparcie i dowód uznania ich talentu oraz osiągnięć artystycznych.

Jury składa również podziękowanie tegorocznym konferansjerom, którymi byli: Józef Broda, Bartłomiej Koszarek, Witold Kuczyński i Marcin Snuzik, którzy nie tylko kompetentnie zapowiadali poszczególne programy prezentacji, pomagali także uczestnikom w przełamywaniu stresów związanych z ich indywidualnymi występami oraz zapewnili dobry kontakt wykonawców z publicznością.